Kẽm là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và chức năng của hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, việc bổ sung kẽm không đúng cách hoặc quá liều có thể dẫn đến tình trạng thừa kẽm, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của trẻ. Vậy trẻ bị dư kẽm có sao không? Biolizin sẽ giúp mẹ hiểu rõ tác hại của việc dư thừa kẽm, các dấu hiệu nhận biết và hướng dẫn bổ sung kẽm an toàn cho trẻ.
Trẻ bị dư kẽm có sao không?
Dư thừa kẽm không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn với trẻ:
- Ảnh hưởng đến chức năng thận: Thừa kẽm có thể gây tổn thương thận, đặc biệt khi dùng liều cao trong thời gian dài.
- Rối loạn hấp thu các khoáng chất khác: Kẽm dư thừa có thể cản trở hấp thu các khoáng chất quan trọng khác như sắt và đồng, dẫn đến thiếu hụt các vi chất này.
- Ngộ độc kẽm cấp tính: Trong một số trường hợp, thừa kẽm có thể dẫn đến ngộ độc cấp tính với các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, co giật và cần được cấp cứu y tế kịp thời.
Nguyên nhân dẫn đến thừa kẽm ở trẻ
Thừa kẽm ở trẻ thường xuất phát từ việc bổ sung kẽm không đúng cách, bao gồm:
- Tự ý bổ sung kẽm mà không có chỉ định của bác sĩ: Nhiều phụ huynh lo lắng về việc thiếu kẽm nên tự ý cho trẻ uống bổ sung, dẫn đến quá liều.
- Sử dụng thực phẩm chức năng chứa kẽm không rõ nguồn gốc hoặc không theo hướng dẫn: Một số sản phẩm có hàm lượng kẽm cao, nếu không sử dụng đúng cách có thể gây thừa kẽm.
Dấu hiệu thừa kẽm ở trẻ
Thừa kẽm ở trẻ có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Dưới đây là các dấu hiệu cụ thể, cách nhận biết và phương pháp khắc phục cho từng trường hợp, kèm theo nguồn tham khảo từ các nghiên cứu và tổ chức uy tín:
1. Buồn nôn và nôn mửa
Một trong những dấu hiệu phổ biến nhất khi trẻ tiêu thụ quá nhiều kẽm là buồn nôn và nôn mửa. Triệu chứng này có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ uống viên bổ sung kẽm hoặc tiêu thụ thực phẩm giàu kẽm với hàm lượng lớn.
Trẻ có thể kêu khó chịu ở dạ dày, cảm thấy buồn nôn và trong một số trường hợp, nôn ra thức ăn chưa tiêu hóa hết.
Đặc biệt, tình trạng này dễ xảy ra khi trẻ uống kẽm lúc bụng đói, do kẽm có thể kích thích niêm mạc dạ dày. Một nghiên cứu trên Journal of Nutrition (2017) chỉ ra rằng liều kẽm trên 40 mg/ngày có thể làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa gấp ba lần. Nếu trẻ có dấu hiệu buồn nôn sau khi bổ sung kẽm, cha mẹ nên ngừng ngay việc sử dụng và theo dõi thêm.
2. Đau bụng và tiêu chảy
Bên cạnh buồn nôn, trẻ bị thừa kẽm có thể gặp tình trạng đau bụng và tiêu chảy. Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều kẽm, hệ tiêu hóa phản ứng bằng cách tăng nhu động ruột, dẫn đến tiêu chảy cấp tính.
Biểu hiện này thường đi kèm với phân lỏng, có mùi tanh bất thường và đôi khi có bọt. Nếu tiêu chảy kéo dài, trẻ có thể bị mất nước, dẫn đến tình trạng mệt mỏi, môi khô, da nhợt nhạt.
Theo National Institutes of Health (NIH), tiêu thụ kẽm trên 50 mg/ngày có thể gây mất cân bằng điện giải nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự hấp thu vi chất khác. Khi nhận thấy trẻ bị tiêu chảy sau khi dùng kẽm, ba mẹ nên tạm dừng bổ sung, đảm bảo cung cấp đủ nước và điện giải để bù nước cho cơ thể trẻ.
3. Vị kim loại trong miệng, chán ăn
Một dấu hiệu khá đặc trưng nhưng ít được chú ý khi trẻ bị thừa kẽm là cảm giác đắng miệng hoặc có vị kim loại trong miệng. Trẻ có thể phàn nàn rằng thức ăn có vị lạ hoặc không ngon như bình thường. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến cảm giác ngon miệng, khiến trẻ chán ăn, từ chối ngay cả những món ăn yêu thích.
Hiện tượng này thường xuất hiện khi trẻ tiêu thụ hơn 25 mg kẽm/ngày trong thời gian dài, theo một báo cáo của Food and Drug Administration (FDA). Nếu trẻ thường xuyên có cảm giác đắng miệng hoặc chán ăn, cha mẹ nên xem xét lại chế độ ăn uống và lượng kẽm bổ sung của con.
4. Triệu chứng giống cảm cúm
Khi thừa kẽm, trẻ có thể bị sốt nhẹ, cảm thấy ớn lạnh dù nhiệt độ môi trường không thay đổi, kèm theo ho và đau nhức cơ thể. Điểm khác biệt quan trọng là trẻ không có dấu hiệu nhiễm trùng đường hô hấp rõ ràng như chảy nước mũi đặc hay đau họng.
Nghiên cứu trên American Journal of Clinical Nutrition đã chứng minh rằng tiêu thụ quá 100 mg kẽm/ngày có thể gây ra hội chứng “giả cúm”, làm suy yếu hệ miễn dịch tạm thời. Do đó, nếu trẻ có biểu hiện giống cảm cúm nhưng không rõ nguyên nhân, cha mẹ nên rà soát lại lượng kẽm trong khẩu phần ăn và tạm ngừng bổ sung kẽm nếu cần.
5. Giảm mức cholesterol HDL
Không chỉ ảnh hưởng đến tiêu hóa, thừa kẽm còn tác động tiêu cực đến chuyển hóa lipid trong cơ thể.
Việc tiêu thụ quá nhiều kẽm có thể làm giảm mức cholesterol HDL – loại cholesterol tốt giúp bảo vệ tim mạch. Khi HDL giảm, cơ thể trẻ có nguy cơ tăng lượng cholesterol xấu (LDL), làm rối loạn cân bằng lipid máu. Một số biểu hiện sớm có thể bao gồm mệt mỏi kéo dài, thiếu sức sống và khó tập trung.
6. Thiếu hụt đồng
Ít ai biết rằng kẽm và đồng có mối quan hệ đối nghịch trong cơ thể. Khi trẻ hấp thụ quá nhiều kẽm, cơ thể sẽ giảm hấp thu đồng, dẫn đến tình trạng thiếu hụt vi chất quan trọng này. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như thiếu máu nhẹ (da nhợt nhạt, chóng mặt), tóc dễ gãy rụng và chậm tăng trưởng.
Hơn nữa, hệ miễn dịch của trẻ cũng bị ảnh hưởng, khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng. Theo National Institutes of Health (NIH), liều kẽm trên 40 mg/ngày có thể làm giảm nồng độ đồng trong máu tới 50%, gây mất cân bằng khoáng chất nghiêm trọng. Khi nhận thấy trẻ có các dấu hiệu trên, phụ huynh cần xem xét lại chế độ ăn uống để đảm bảo sự cân bằng giữa kẽm và đồng.
7. Suy giảm hệ miễn dịch
Mặc dù kẽm đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường miễn dịch, nhưng khi thừa kẽm, hệ miễn dịch của trẻ có thể bị suy yếu thay vì được củng cố. Trẻ dễ mắc bệnh hơn, đặc biệt là các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp và nhiễm khuẩn da. Các vết thương nhỏ cũng có thể lâu lành hơn do cơ thể giảm sản xuất bạch cầu và yếu tố tăng trưởng.
Hướng dẫn bổ sung kẽm an toàn cho trẻ
Để đảm bảo việc bổ sung kẽm cho trẻ an toàn và hiệu quả, phụ huynh cần lưu ý:
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Trước khi bổ sung kẽm, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để xác định nhu cầu cụ thể của trẻ.
- Tuân thủ liều lượng khuyến cáo: Không nên tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian bổ sung kẽm mà không có chỉ định của chuyên gia y tế.
- Bổ sung kẽm qua thực phẩm: Ưu tiên cung cấp kẽm cho trẻ thông qua chế độ ăn uống hàng ngày với các thực phẩm giàu kẽm như thịt đỏ, hải sản, các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt.
- Tránh dùng đồng thời với các khoáng chất khác: Không nên cho trẻ uống kẽm cùng lúc với sắt hoặc canxi, vì chúng có thể cản trở hấp thu lẫn nhau. Nên cho trẻ uống các khoáng chất này cách nhau ít nhất 2 giờ.
Câu hỏi thường gặp
Có nên tự ý bổ sung kẽm cho trẻ không?
Không nên. Việc bổ sung kẽm cần dựa trên đánh giá của bác sĩ về tình trạng dinh dưỡng và nhu cầu cụ thể của trẻ để tránh nguy cơ thừa hoặc thiếu kẽm.
Thực phẩm nào giàu kẽm mà an toàn cho trẻ?
Các thực phẩm giàu kẽm bao gồm thịt bò, thịt lợn, hải sản (như hàu, cua), các loại hạt (như hạt bí, hạt vừng) và ngũ cốc nguyên hạt.
Thừa kẽm có gây nguy hiểm không?
Có, thừa kẽm có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như rối loạn tiêu hóa, suy giảm hệ miễn dịch, thiếu hụt các khoáng chất khác và nguy cơ ngộ độc kẽm cấp tính.
Nên làm gì khi nghi ngờ trẻ bị thừa kẽm?
Nếu nghi ngờ trẻ bị thừa kẽm, nên ngừng ngay việc bổ sung kẽm và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn kịp thời. Bác sĩ sẽ kiểm tra mức độ kẽm trong cơ thể thông qua xét nghiệm máu và đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Kết luận
Bài viết trên đã giúp mẹ hiểu rõ câu trả lời cho thắc mắc: Trẻ bị dư kẽm có sao không? Cách xử lý thế nào? Dư thừa kẽm có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, miễn dịch, và gây rối loạn hấp thu các khoáng chất khác. Do đó, ba mẹ cần hiểu rõ nhu cầu kẽm của con, chỉ bổ sung khi có chỉ định từ chuyên gia y tế và ưu tiên nguồn kẽm từ thực phẩm tự nhiên. Nếu nhận thấy con có dấu hiệu thừa kẽm, hãy nhanh chóng điều chỉnh chế độ ăn uống và tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh những hậu quả không mong muốn.
Nếu còn bất cứ thắc mắc nào liên quan, mẹ đừng ngần ngại liên hệ nay tới hotline 1900 636 985 hoặc website chính hãng Biolizin.vn để nhận được tư vấn kịp thời từ chuyên gia.
