Tiêm vắc xin 6 in 1 là mốc quan trọng giúp bảo vệ bé khỏi nhiều bệnh nguy hiểm ngay từ những tháng đầu đời. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ lo lắng khi thấy bé bỏ bú, bú ít hoặc quấy khóc sau khi tiêm. Đây có phải là phản ứng bình thường hay dấu hiệu bất thường? Có cần đưa bé đến bệnh viện không? Bài viết này sẽ giải thích rõ vì sao tiêm 6 in 1 bé bỏ bú, mức độ đáng lo, và cách chăm sóc đúng để bé nhanh ổn định.
1. Vắc xin 6 in 1 là gì & vì sao cần tiêm?
Vắc xin 6 in 1 là vắc xin phối hợp giúp phòng 6 bệnh nguy hiểm cho trẻ gồm: bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và Hib (gây viêm phổi, viêm màng não). Chỉ với một mũi tiêm, bé được bảo vệ cùng lúc nhiều bệnh, giảm số mũi phải tiêm và hạn chế đau, quấy khóc.
Hai loại vắc xin 6 in 1 được sử dụng phổ biến nhất tại Việt Nam là Hexaxim và Infanrix Hexa. Cả hai đều là vắc xin “vô bào”, nên bé thường ít sốt hơn, ít tác dụng phụ mạnh hơn so với các vắc xin ho gà toàn tế bào trước đây.
Lý do bé cần tiêm 6 in 1 là vì các bệnh được phòng ngừa đều có thể gây biến chứng nặng, thậm chí tử vong, đặc biệt ở trẻ dưới 2 tuổi. Tiêm đúng lịch giúp bé tạo miễn dịch sớm, giảm nguy cơ mắc bệnh trong giai đoạn hệ miễn dịch còn yếu.
2. Phản ứng thường gặp sau khi tiêm 6 in 1 có thể dẫn đến bỏ bú
- Sốt nhẹ hoặc sốt vừa: Sau tiêm, bé có thể sốt 37.5–38.5°C do cơ thể kích hoạt miễn dịch. Khi sốt, bé thường mệt, buồn ngủ, khó chịu và giảm nhu cầu bú. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất khiến bé bú ít hoặc bỏ bú tạm thời trong 24 giờ đầu.
- Đau – sưng – đỏ tại vị trí tiêm: Vị trí tiêm ở đùi có thể đau âm ỉ, khiến bé khó chịu khi thay đổi tư thế hoặc khi được bế. Cảm giác đau khiến bé quấy khóc, không muốn nằm bú lâu hoặc thậm chí bỏ bú vài cữ.
- Mệt mỏi, uể oải, ngủ nhiều hơn bình thường: Cơ thể bé đang tạo kháng thể nên bé có thể lừ đừ, ít chơi, ngủ li bì. Khi bé buồn ngủ hoặc mệt, nhu cầu bú sẽ giảm rõ rệt, nhưng tình trạng này thường tự cải thiện sau 1 ngày.
- Chán ăn, đầy bụng, nôn nhẹ: Một số trẻ có phản ứng tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu, hoặc nôn trớ sau tiêm. Những khó chịu này khiến bé không muốn bú hoặc bú rất ít. Tuy nhiên, đây chỉ là phản ứng tạm thời, thường tự hết.
- Quấy khóc, khó chịu: Một số bé không sốt nhưng lại khó chịu toàn thân do hệ miễn dịch đang hoạt động. Khi bé khó chịu hoặc khóc nhiều, việc bú gián đoạn hoặc giảm hẳn trong vài tiếng là bình thường.
3. Tiêm 6 in 1 bé bỏ bú là bình thường hay nên lo lắng?
3.1. Khi bé bỏ bú là bình thường
Trong 24–48 giờ đầu sau tiêm, bé bú ít hoặc tạm thời bỏ bú được xem là phản ứng bình thường. Đây là thời điểm cơ thể đang tạo kháng thể, khiến bé có thể mệt, sốt nhẹ, đau tại vị trí tiêm hoặc quấy khóc. Những yếu tố này làm giảm nhu cầu ăn tạm thời. Chỉ cần bé vẫn tỉnh táo, thỉnh thoảng chịu bú, có thể uống được nước hoặc sữa, không nôn nhiều và không có dấu hiệu mất nước thì cha mẹ có thể yên tâm theo dõi tại nhà.
3.2. Khi bé bỏ bú nhưng vẫn tỉnh táo và sốt nhẹ
Nếu bé chỉ phản ứng với sốt dưới 38.5°C, vẫn tỉnh táo, giao tiếp được, thỉnh thoảng chịu bú hoặc bú ít hơn bình thường nhưng không bỏ hẳn, đây vẫn là dấu hiệu sinh lý thông thường. Tình trạng này thường cải thiện sau khi hạ sốt hoặc khi bé đỡ đau hơn. Cha mẹ chỉ cần theo dõi thêm và đảm bảo bé được nghỉ ngơi, bù nước đầy đủ.
3.3. Khi bé bỏ bú kéo dài trên 24 – 48 giờ
Nếu bé bỏ bú gần như hoàn toàn trong hơn 1 ngày, hoặc chỉ bú được rất ít và liên tục từ chối bú, đây là dấu hiệu đáng lưu ý. Việc bỏ bú quá lâu có thể khiến bé thiếu năng lượng, mệt hơn và có nguy cơ mất nước. Mặc dù vẫn có thể liên quan đến phản ứng tiêm, nhưng mức độ này cần được đánh giá để loại trừ tình trạng viêm, nhiễm trùng hoặc phản ứng mạnh hơn bình thường.
3.4. Khi bé bỏ bú kèm theo dấu hiệu bất thường
Nếu bé bỏ bú đồng thời xuất hiện sốt cao trên 38.5–39°C, khó hạ sốt, co giật, thở nhanh, thở rít, ngủ li bì khó đánh thức, nôn ói nhiều, đi ngoài bất thường, phát ban, tím tái hoặc quấy khóc thét kéo dài, đây không còn là phản ứng thông thường. Những dấu hiệu này có thể liên quan đến phản ứng mạnh sau tiêm, sốt cao mất nước, hoặc bệnh lý khác trùng thời điểm tiêm. Lúc này cần đưa bé đến cơ sở y tế ngay.
3.5. Khi bé có dấu hiệu mất nước
Bỏ bú kết hợp với dấu hiệu mất nước như ít tiểu, nước tiểu sậm màu, môi khô, mắt trũng, bé lừ đừ, là tình huống cần được xử lý sớm. Bé sơ sinh và nhũ nhi có thể mất nước nhanh, đặc biệt khi sốt hoặc nôn, nên không nên chờ đợi quá lâu. Báo ngay cho bác sĩ hoặc đưa bé đi khám để được kiểm tra và bổ sung nước kịp thời.
4. Nếu bé bỏ bú sau tiêm thì chăm sóc và xử trí thế nào?
- Hạ sốt đúng cách khi bé sốt: Nếu bé sốt trên 38.0–38.5°C, cha mẹ có thể dùng paracetamol đúng liều theo cân nặng (10–15 mg/kg/lần) và mỗi lần cách nhau ít nhất 4–6 giờ. Hạ sốt giúp bé dễ chịu hơn và có thể bú lại. Kết hợp lau mát bằng nước ấm ở trán, nách, bẹn để hỗ trợ hạ nhiệt nhẹ nhàng.
- Giảm đau và giảm khó chịu tại vị trí tiêm: Khi vị trí tiêm sưng đau, cha mẹ có thể chườm ấm nhẹ nhàng sau 24 giờ đầu để giúp bé bớt ê nhức. Tránh chườm lạnh hoặc thoa kem/lá thuốc lên vùng tiêm vì có thể làm tình trạng nặng hơn. Nếu bé đau nhiều khiến khó bú, hãy thay đổi tư thế bế để không đè vào bên tiêm.
- Cho bé bú nhiều lần hơn nhưng mỗi cữ ít hơn: Bé mệt sau tiêm thường không muốn bú lâu, vì vậy nên cho bé bú ít một nhưng nhiều lần. Điều này giúp bé đỡ mệt, tránh nôn, đồng thời vẫn đảm bảo đủ lượng sữa trong ngày. Đối với bé bú bình, có thể giảm lượng mỗi lần uống và tăng số lần cho bú.
- Dỗ bé bằng tư thế bế phù hợp: Một số bé chỉ bỏ bú vì đau khi nằm nghiêng về bên tiêm. Cha mẹ có thể thử các tư thế bế khác nhau như bế thẳng, bế vác, bế sấp trên cánh tay để bé thoải mái hơn, từ đó dễ hợp tác khi bú.
- Giữ bé thoáng mát, tránh quấy khóc kéo dài: Môi trường quá nóng hoặc bí bách dễ khiến bé cáu gắt hơn, ảnh hưởng đến việc bú. Hãy giữ nhiệt độ phòng mát, thoáng, hạn chế cho bé quấy khóc lâu vì điều này làm bé mệt nhanh và dễ mất nước, đặc biệt khi bé đang sốt.
- Theo dõi lượng bú, số lần tiểu và tình trạng tỉnh táo của bé: Cha mẹ cần quan sát xem bé có bú được ít nhất vài lần trong ngày hay không, bé có tiểu ít đi không, nước tiểu có sậm màu không, và bé còn tỉnh táo, phản ứng nhanh hay không. Đây là những dấu hiệu quan trọng đánh giá bé có đang thiếu nước hoặc mệt quá mức hay không.
5. Có nên tạm hoãn tiêm nếu lo bé bỏ bú / bú kém?
Bé bỏ bú nhẹ sau tiêm 6 in 1 là phản ứng khá phổ biến và thường chỉ kéo dài từ vài giờ đến 1 – 2 ngày. Đây không phải lý do để trì hoãn tiêm, vì những khó chịu này hoàn toàn có thể chăm sóc và cải thiện tại nhà. Quan trọng hơn, việc hoãn tiêm không cần thiết sẽ khiến bé bị kéo dài thời gian không được bảo vệ trước các bệnh nguy hiểm như ho gà, bạch hầu, uốn ván hay viêm gan B.
Tiêm chủng chỉ nên tạm hoãn trong trường hợp bé thật sự không đủ điều kiện sức khỏe, ví dụ như đang sốt cao, nhiễm trùng cấp tính, tiêu chảy nặng, đang nhập viện hoặc có bệnh lý cấp cần điều trị. Bú ít hoặc bú kém nhẹ không nằm trong nhóm chống chỉ định. Ngược lại, nếu bé khỏe mạnh tổng thể, vẫn chơi, ngủ bình thường thì việc trì hoãn chỉ làm chậm lịch tiêm và tăng nguy cơ mắc bệnh.
Lời kết
Hiện tượng tiêm 6 in 1 bé bỏ bú phần lớn chỉ là phản ứng tạm thời và sẽ tự cải thiện sau 1–2 ngày. Cha mẹ chỉ cần theo dõi sát, cho bé nghỉ ngơi, bổ sung bú/máy nước đầy đủ và xử lý sốt hoặc sưng đau đúng cách. Tuy nhiên, nếu bé bỏ bú kéo dài, sốt cao, quấy khóc nhiều hoặc có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đưa bé đến cơ sở y tế để được kiểm tra ngay.
Nếu còn bất cứ thắc mắc gì liên quan, ba mẹ đừng ngần ngại liên hệ ngay tới hotline 1900 636 985 để được các dược sĩ của nhãn hàng Biolizin tư vấn và hướng dẫn cụ thể mẹ nhé!
